Επίσημη ευρωπαϊκή έρευνα διαπιστώνει ότι η τεχνολογία των οχημάτων υδρογόνου, μετά από δύο δεκαετίες δοκιμών και ερευνών, είναι πλέον τόσο ώριμη ώστε να προσφέρει όχι απλώς κινητικότητα μηδενικών ρύπων, αλλά και συγκεκριμένα λειτουργικά οφέλη.
Δεν πρόκειται για κάποιο συμπέρασμα που βγήκε «στο πόδι», πολύ δε περισσότερο δεν πρόκειται για μια αυθαίρετη διαπίστωση. Πρόκειται για το αποτέλεσμα ενδελεχούς έρευνας επίσημου φορέα του της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) – και συγκεκριμένα του Joint Research Centre (JRC) – που δημοσιεύθηκε από το Publications Office of the European Union -, υπογράφουν οι ερευνητές Laura Bravo Diaz & Lionel Boillot και τιτλοφορείται “Historical analysis of Clean Hydrogen JU Fuel Cell Electric Vehicles, Buses and Refuelling Infrastructure Projects” (Ιστορική ανάλυση των projects του Clean Hydrogen Joint Undertaking (JU) για Ηλεκτρικά Οχήματα & Λεωφορεία Κυψελών Καυσίμου/Υδρογόνου, και Υποδομές ανεφοδιασμού).
Στο μικροσκόπιο των δύο ερευνητών μπήκαν μια σειρά από projects που είχαν πραγματοποιηθεί υπό τη σκέπη του οργανισμού “Clean Hydrogen Partnership” έχοντας στόχο να εξετάσουν στην πράξη το κατά πόσο μπορούν τα ηλεκτροκίνητα οχήματα κυψελών υδρογόνου – τόσο τα αυτοκίνητα (Fuel Cell Electric Vehicles – FCEVs) όσο και τα λεωφορεία (Fuel Cell Electric Buses – FCEBs) – να αντικαταστήσουν τα συμβατικά οχήματα που κυκλοφορούν σήμερα στους δρόμους με την υποστήριξη φυσικά των αντίστοιχων πρατηρίων ανεφοδιασμού – Hydrogen Refuelling Stations (HRS). Επρόκειτο για projects που συνδύαζαν απαραιτήτως τα οχήματα με τις υποδομές και είχαν στόχο να προωθήσουν την κινητικότητα του υδρογόνου στο πλαίσιο της μείωσης των εκπομπών CO2 που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι, από το 2005 έως το 2023 έγινε κατορθωτό να κυκλοφορήσουν στην ΕΕ περισσότερα από 1300 FCEVs και 400 FCEBs, αποδεικνύοντας την τεχνολογική ωριμότητα της κινητικότητας του υδρογόνου, ενώ παράλληλα μπήκαν οι βάσεις για τη δημιουργία ενός Πανευρωπαϊκού Δικτύου HRS.
Αυτά τα projects ήταν αναπόφευκτο να κινήσουν το ενδιαφέρον για οχήματα υδρογόνου εταιριών και οργανισμών που διαχειρίζονται στόλους οχημάτων, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που αυτά τα οχήματα κάνουν πολλά χιλιόμετρα κάθε χρόνο, όπως τα ταξί. Παράλληλα ενδιαφέρον εκδηλώθηκε και για τα λεωφορεία υδρογόνου καθώς αποδείχθηκε στην πράξη ότι αποτελούν μια βιώσιμη επιλογή για τα συστήματα δημόσιων μεταφορών.
Ενδεικτικά αναφέρουμε λοιπόν ότι πριν από λίγες μόνο μέρες η γνωστή και στη χώρα μας Solaris ανακοίνωνε την παραγγελία 22 λεωφορείων Urbino 12 hydrogen (μήκους 12 μέτρων) από τον οργανισμό δημοσίων συγκοινωνιών της Περιφέρειας του Παρισιού “Île-de-France Mobilités”, για να ακολουθήσουν ακόμα 9 λεωφορεία του ίδιου τύπου, αλλά και 11 αρθρωτά Solaris Urbino 18 hydrogen (18 μέτρων) για τον συγκοινωνιακό φορέα της Κολωνίας “Regionalverkehr Köln GmbH (RVK)” που με αυτά τα FCEBs θα φτάσει στα μέσα του 2025 να έχει ένα στόλο από 84 υδρογονοκίνητα λεωφορεία SOLARIS.
Από την άλλη, στις αρχές της χρονιάς η Hype, μεγάλη εταιρία ταξί που δραστηριοποιείται στη γαλλική πρωτεύουσα και έχει αναλάβει να προσφέρει τις on demand υπηρεσίες μετακινήσεων μηδενικών ρύπων “Crit’Air 0”κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, ανακοίνωσε ότι περισσότερα από 1.500 ταξί υδρογόνου θα κυκλοφορούν στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού έως το τέλος του 2024. Αυτά τα ταξί θα παραμείνουν σε χρήση και μετά τους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού 2024, αποτελώντας μια «πράσινη» κληρονομιά για την πόλη. Θυμίζουμε ότι η Hype είχε κάνει το πρώτο βήμα προς την κινητικότητα του υδρογόνου το 2015, στην COP 21, με οχήματα τύπου Toyota Mirai πρώτης γενιάς.
Παράλληλα η HYSETCO, γαλλική start up που προωθεί την κινητικότητα του υδρογόνου, διανέμει σήμερα περισσότερους από 23 τόνους υδρογόνου το μήνα στους πελάτες της και διαχειρίζεται ένα στόλο με περισσότερα από 550 οχήματα υδρογόνου στο Παρίσι. Η HYSETCO προτείνει προς ενοικίαση αφενός μεν το επιβατικό Toyota Mirai 2, αφετέρου δε τα επαγγελματικά Peugeot e-Expert και Renault Master (Hyvia). Στην ιστοσελίδα δε της εταιρίας μπορείτε να δείτε ότι πέρυσι αυτή διένειμε περισσότερους από 200 τόνους υδρογόνου, στο πλαίσιο 80.000 ανεφοδιασμών οχημάτων που συνολικά κάλυψαν 20.000.000 χιλιόμετρα καταναλώνοντας υδρογόνο. Σημειώστε ότι ένα FCEV (όπως το Mirai) συνήθως «φουλάρει» με 5 έως 6 κιλά υδρογόνου που προσφέρουν αυτονομία περίπου 600 χιλιόμετρα.
Ωστόσο, η ανάλυση υπογραμμίζει ότι υπάρχουν μια σειρά παράγοντες που φρενάρουν την κινητικότητα του υδρογόνου. Σε αυτούς περιλαμβάνεται αναπόφευκτα ο έντονος ανταγωνισμός από τα πλήρως ηλεκτρικά οχήματα με μπαταρίες (Battery Electric Vehicles – BEVs), τα οποία επωφελούνται – σε αυτή τη φάση – από το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, καθώς και το αυξημένο κόστος του ίδιου υδρογόνου. Ωστόσο και τα δύο αυτά προβλήματα μπορούν στην πορεία να αμβλυνθούν ή και να ξεπεραστούν με την κλιμάκωση της χρήσης του υδρογόνου και τη δημιουργία μιας εκτεταμένης υποδομής παραγωγής, μεταφοράς και διανομής πράσινου υδρογόνου – στοιχείο απαραίτητο για την απρόσκοπτη κυκλοφορία τόσο των FCEVs όσο και των FCEBs. Δεν είναι τυχαίο που η ΕΕ έχει ήδη δρομολογήσει τη δημιουργία τέτοιων υποδομών.
Η Ελλάδα από την πλευρά της βρίσκεται πολύ πίσω από την κεντρική και βόρεια Ευρώπη – παρόλο που με βάση το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα θα πρέπει να έχει σε λειτουργία 26 πρατήρια ανεφοδιασμού με υδρογόνο μέχρι το 2030 – έχοντας προς το παρόν να επιδείξει έναν και μοναδικό σταθμό ανεφοδιασμού ελαφρών οχημάτων με υδρογόνο, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στον χώρο του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και εγκαινιάστηκε επίσημα τον Μάιο του 2022 από τον τότε Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, τον Υφυπουργό Ανάπτυξης Χρίστο Δήμα, τον Υφυπουργό Μεταφορών Μιχάλη Παπαδόπουλο και τον Πρόεδρο Δ.Σ. του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Δρ. Γιώργο Νούνεση.
Βασική ιδιαιτερότητα και συγκριτικό πλεονέκτημα του εν λόγω σταθμού αποτελεί η καινοτόμος λύση θερμικής συμπίεσης του υδρογόνου που αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της λειτουργίας του. Ο λόγος για τον πρωτοποριακό θερμικό συμπιεστή υδρογόνου που δημιούργησε η ελληνικότατη start-up CYRUS* – η οποία ιδρύθηκε το 2019 ως τεχνοβλαστός του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. Ο συμπιεστής της CYRUS αξιοποιεί τις δυνατότητες που προσφέρουν τα μεταλλικά υδρίδια επιτυγχάνοντας τις υψηλές πιέσεις (άνω των 200 bar) οι οποίες είναι απαραίτητες για τη συμπίεση του υδρογόνου, με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας στη μορφή εύκολα διαθέσιμης / προσβάσιμης θερμότητας (low grade heat) και μηδενικό θόρυβο. Χάρη δε σε αυτά τα πλεονεκτήματά της, η συγκεκριμένη τεχνολογία μπορεί να συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη της υποδομής που απαιτείται για τη διάδοση της χρήσης του υδρογόνου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η CYRUS βασίζεται στα περισσότερα από 100 ανθρωπο-έτη τεχνογνωσίας που συγκεντρώνουν οι ιδρυτές και οι συνεργάτες της – όλοι τους διακεκριμένοι επιστήμονες και μηχανικοί, ενώ ήδη η εταιρία έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η υπόθεση της δημιουργίας υποδομών υδρογόνου μπορεί να πάρει ελληνικότατο χρώμα, συμβάλλοντας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Πρέπει δε να τονίσουμε ότι η ευρωπαϊκή μελέτη που αναφέραμε συστήνει μεταξύ άλλων, την εφαρμογή μακροπρόθεσμων χρηματοδοτικών μηχανισμών, όπως επιδοτήσεις ή φορολογικά κίνητρα, για την ενίσχυση και της ανταγωνιστικότητας των FCEVs και των FCEBs αλλά και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αλυσίδας εφοδιασμού που θα κληθεί να υποστηρίξει την κινητικότητα του υδρογόνου.
Η εν λόγω μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι με την εφαρμογή αυτών των συστάσεων, η ΕΕ μπορεί να διατηρήσει την ηγετική της θέση στη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Βλέπετε, το υδρογόνο είναι ένας ευέλικτος ενεργειακός φορέας που μπορεί να βοηθήσει στην απαλλαγή του συστήματος μεταφορών της ΕΕ από τις ανθρακούχες εκπομπές, ειδικά σε τομείς που είναι δύσκολο να απελευθερωθούν από τον άνθρακα, όπως αυτός των βαρέων οχημάτων.
