Χρειάστηκαν αρκετές δεκαετίες μέχρι τη συνειδητοποίηση ότι η συνύπαρξη με το αυτοκίνητο αναμένεται να αλλάξει ριζικά, όταν είσαι αναγκασμένος να παραμένεις τουλάχιστον 2 ώρες ημερησίως στο εσωτερικό του αυτοκινήτου εξαιτίας του κυκλοφοριακού προβλήματος ή να ψάχνεις για διαθέσιμο πάρκινγκ. Σιγά-σιγά αυξάνεται ο αριθμός των πόλεων που είναι διατεθειμένες να απαλλαγούν από τα αυτοκίνητα.
Με καλύτερο σχεδιασμό πολεοδομικά αλλά και στις γραμμές των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, νέες τεχνολογίες και διαρκώς επεκτεινόμενους ποδηλατοδρόμους, οι πόλεις μπορούν να προχωρήσουν ολοταχώς προς ένα μέλλον χωρίς αυτοκίνητο.
Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε ότι η διάσημη οδός George Street του Εδιμβούργου θα πεζοδρομηθεί. Η πρωτεύουσα της Σκωτίας βρίσκεται εν μέρει σε ένα 10ετές σχέδιο πολλών εκατομμυρίων ευρώ για τη μεταμόρφωση του κέντρου της πόλης. Σε πολλούς δρόμους στην παλαιά πόλη απαγορεύεται να κινηθούν αυτοκίνητα.
Ωστόσο το Εδιμβούργο απέχει πολύ από το να είναι η μόνη πόλη στην Ευρώπη που σκέφτεται ένα μέλλον χωρίς αυτοκίνητα.
Τον περασμένο Μάιο, η δήμαρχος του Παρισιού Anne Hidalgo ανακοίνωσε παρόμοια σχέδια για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μετά την πανδημία, συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής των Ηλυσίων Πεδίων σε έναν «εξαιρετικό κήπο».
Άλλωστε σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος έχει καταστεί σαφές ότι όσα λιγότερα αυτοκίνητα κυκλοφορούν στους δρόμους και στις πόλεις τόσο βελτιώνονται τα πράγματα για τον πλανήτη αλλά και για τη υγεία των ανθρώπων.
Οι νέες μορφές κινητικότητας που περιλαμβάνουν το περπάτημα, το ποδήλατο και τις δημόσιες συγκοινωνίες θα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων βιωσιμότητας της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος .
Το Euronews έχοντας λαμβάνοντας υπόψη του όλα τα παραπάνω πραγματοποίησε μια έρευνα ρωτώντας τους 30.000 ακόλουθους στο Instagram σχετικά με το ποιες περιοχές θα ήθελαν να δουν πεζοδρομημένες και πραγματικά τα αποτελέσματα είναι άκρως ενδιαφέροντα.
Ελλάδα – Αθήνα
Η ελληνική πρωτεύουσα ήταν μια δημοφιλής επιλογή από το κοινό του Euronews. Αν σκεφτόμαστε μέρη που είναι πολύ παλιά ώστε να αντέχουν στη χρήση των αυτοκινήτων σίγουρα περιλαμβάνεται η Αθήνα που αποτελεί μια από τις ελάχιστες αρχαίες ευρωπαϊκές πόλεις.
Όπως σε πολλές χώρες της Ευρώπης, είναι μια πολύ βατή πόλη με καλή δημόσια συγκοινωνία. Από το τραμ μέχρι τα λεωφορεία και το μετρό, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μετακινηθεί κανείς στην Αθήνα χωρίς να χρειάζεται να κινηθείς απαραίτητα με αυτοκίνητο. Μπορεί να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η πόλη έχει τέτοιο πρόβλημα με την κυκλοφορία και την κυκλοφοριακή συμφόρηση, αλλά αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη επιλογών για τους μετακινούμενους που ζουν έξω από το αστικό κέντρο.
Η Αθήνα εμφανίζεται συχνά σε έρευνες που απαριθμούν τα χειρότερα μέρη για οδήγηση, καταλαμβάνοντας την 11η θέση στον πιο πρόσφατο Δείκτη Πόλεων οδήγησης από το Mister Auto. Αυτό την καθιστά τη δεύτερη χειρότερη ευρωπαϊκή πόλη για οδήγηση μετά τη Μόσχα της Ρωσίας.
Πέρυσι ανακοινώθηκαν σχέδια για πεζοδρόμηση ενός τμήματος της πόλης, ονομάζοντάς το «Μεγάλο Περίπατο». Η διαδρομή εκτείνεται από το παλιό Παναθηναϊκό Στάδιο, μετά την Ακρόπολη, τερματίζοντας στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμικού. Παρόμοια σχέδια παρουσιάζονται εδώ και σχεδόν 40 χρόνια, αλλά πέρυσι τα πράγματα έμοιαζαν τελικά να γίνουν αληθινά.
Παρά το αισιόδοξο ξεκίνημά του όμως, το μέλλον του φαίνεται τώρα να είναι αβέβαιο, με το Bloomberg να αναφέρει ότι «κάτι πήγε τρομερά στραβά με Μεγάλο Περίπατο και η κυκλοφορία αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης είναι κάπως ακόμη χειρότερη».
Το τι θα συμβεί στη συνέχεια μένει να το δούμε, αλλά το κοινό του Euronews σίγουρα θα αγαπούσε μια Αθήνα χωρίς αυτοκίνητα.
Βρετανία – Λονδίνο (Oxford Street)
Η Oxford Street της Βρετανίας αποτέλεσε την πιο δημοφιλή πρόταση στην έρευνα του Euronews. Η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα θέλουν να δουν χωρίς αυτοκίνητα έναν από τους πιο εμβληματικούς δρόμους του Λονδίνου.
Ο λόγος για τον οποίο αυτή ήταν μια τόσο δημοφιλής πρόταση οφείλεται πιθανότατα στις πολυάριθμες προτάσεις που έχουν κατατεθεί, εγκριθεί και στη συνέχεια ακυρωθεί…
Η έρευνα διαπίστωσε ότι η πεζοδρόμηση της Oxford Street θα μειώσει σημαντικά τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Λονδίνο, «μειώνοντας τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με την κακή ποιότητα του αέρα και ευθύνονται για 9.500 πρόωρους θανάτους στην πόλη».
Το 2018, το Δημοτικό Συμβούλιο είχε ανακοινώσει ότι το 2020 δεν θα κυκλοφορούν αυτοκίνητα στο διάσημο δρόμο αλλά τελικά η πρόταση οδήγησε σε σύγκρουση μεταξύ του Δημάρχου και του Συμβουλίου.
Όπως επισημαίνουν οι συντελεστές της έρευνας χαρακτηριστικά: «Αν δεν έχετε πάει στην Oxford Street, ιδιαίτερα σε ώρες αιχμής σε μια καλοκαιρινή μέρα πριν από την πανδημία, πραγματικά δεν ξέρετε τι χάνετε καθώς αποτελεί μια μοναδική εμπειρία. Τα στενά πεζοδρόμια και η κυκλοφοριακή συμφόρηση να το κάνουν ένα κυριολεκτικά τρομερό μέρος. Για αυτό το λόγο μπορούμε να καταλάβουμε γιατί οι άνθρωποι μπορεί να θέλουν να δουν τον παγκοσμίου φήμης εμπορικό δρόμο πεζοδρομημένο, κυρίως για να παρέχει περισσότερο χώρο μεταξύ των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αν και δεν φαίνεται πιθανό να συμβεί σύντομα, μπορούμε ακόμα να ονειρευόμαστε.»
Ειδική αναφορά γίνεται επίσης και στο Μάντσεστερ, το οποίο αποτελεί επίσης ένα μέρος όπου οι συμμετέχοντες στην έρευνα θέλουν να δουν χωρίς αυτοκίνητα. Ο κεντρικός δρόμος του Deansgate πεζοδρομήθηκε προσωρινά πέρυσι ωστόσο η απειλή μήνυσης από μια τοπική εταιρεία λεωφορείων κατάφερε να δοθεί στην κυκλοφορία και πάλι ο συγκεκριμένος δρόμος. Παρόλα αυτά, οι δημοτικοί σύμβουλοι ζητούν σε 25 δρόμους της πόλης να απαγορευτεί η κίνηση των αυτοκινήτων.
Ένα από τα κύρια πράγματα που ελπίζουν επίσης οι κάτοικοι είναι η βελτιωμένη πρόσβαση με ποδήλατο μέσα και γύρω από το μητροπολιτικό κέντρο. Περίπου 18,5 εκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί για την ανάπτυξη ποδηλατοδρόμων στο Greater Manchester, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει στο μέλλον του χωρίς αυτοκίνητα.
Πορτογαλία – Πόρτο
Το Πόρτο είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Πορτογαλίας και επίσης μια από τις παλαιότερες της Ευρώπης για αυτό και αποτέλεσε επίσης μια δημοφιλή περιοχή για τους συμμετέχοντες στην έρευνα.
Οι παλαιές ιστορικές πόλεις της Ευρώπης δεν έχουν σχεδιαστεί ώστε να δέχονται μεγάλη εισροή αυτοκινήτων στους δρόμους τους. Η Πόρτο δεν αποτελεί εξαίρεση αλλά φαίνεται ότι ανταποκρίνεται. Στο παρελθόν, σύμφωνα με το CIVITAS (μια πρωτοβουλία που χρηματοδοτείται από την ΕΕ για τη δημιουργία καθαρότερων και καλύτερων μεταφορών στις πόλεις), η πολιτική μεταφορών επικεντρωνόταν στη διεύρυνση των δρόμων. Τώρα το επίκεντρο είναι στην καλύτερη δημόσια συγκοινωνία και στη δημιουργία ασφαλών διαδρομών για πεζούς και ποδηλάτες.
Πέρυσι για μια μέρα τον Ιούνιο, οι κάτοικοι μπόρεσαν να απολαύσουν αστικές ζώνες χωρίς αυτοκίνητα, καθώς 16 δρόμοι στο κέντρο και το ιστορικό κέντρο της πόλης πεζοδρομήθηκαν.
Ειδική αναφορά έγινε επίσης και για τη Λισαβόνα η οποία σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στην έρευνα χρειάζεται επειγόντως περισσότερους δρόμους χωρίς αυτοκίνητα. Πολλοί άνθρωποι πρότειναν να μην κυκλοφορούν αυτοκίνητα στην Avenida da Liberdade (Λεωφόρος Ελευθερίας), μια από τις πιο διάσημες λεωφόρους της Λισαβόνας, γνωστή για πολυτελείς αγορές.
Εκτάκτως, ο δρόμος έχει 10 λωρίδες κυκλοφορίας, αλλά χωρίζεται σε πολλά σημεία από πάρκα, ψηφιδωτά πεζοδρόμια και λωρίδες μνημείων. Σε ό,τι αφορά τους μη πεζοδρομημένους χώρους, έχει γίνει πολύ καλή δουλειά με τα φυτά – αλλά φαίνεται ότι πολλοί από τους συμμετέχοντες στην έρευνα την προτιμούν χωρίς αυτοκίνητα.
Ιταλία – Μιλάνο
Η Ιταλία επίσης αποτελούσε μία χώρα με πολλές αναφορές πολιτών. Η Φλωρεντία, η Ρώμη, η Νάπολη βρέθηκαν στο στόχαστρο των συμμετεχόντων της έρευνας ωστόσο την πιο υψηλή δημοτικότητα είχε το Μιλάνο.
Παγκόσμια πρωτεύουσα της μόδας και της πολυτέλειας, το Μιλάνο είναι ένας σημαντικός κόμβος πολιτισμού και ίσως δεν αποτελεί έκπληξη η πλουσιότερη πόλη που δεν είναι πρωτεύουσα της ΕΕ. Αν και η πόλη είναι πυκνοκατοικημένη, η αστική περιοχή είναι δυσανάλογα μεγάλη, με το Μεγάλο Μιλάνο να φιλοξενεί 8,2 εκατομμύρια ανθρώπους – τη μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή στην Ιταλία και την τρίτη μεγαλύτερη στην ΕΕ.
Όπως έχουμε ήδη δει, οι πόλεις με εκτεταμένο αστικό περιβάλλον συχνά αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης και το Μιλάνο δεν αποτελεί εξαίρεση. Το 2016 διαπιστώθηκε ότι οι Μιλανέζοι οδηγοί περνούν κατά μέσο όρο 52 ώρες το χρόνο (σχεδόν επτά εργάσιμες ημέρες) κολλημένοι σε μποτιλιαρίσματα. Αυτός ο αριθμός αυξήθηκε σε απίστευτες 98 ώρες το χρόνο στην πιο πρόσφατη μελέτη της Inrix.
Αλλά ο κορωνοϊός έχει φέρει μερικές εκπληκτικές εξελίξεις για τη βόρεια ιταλική πόλη. Η συμφόρηση έχει μειωθεί κατά 30 έως 75% από τότε που επιβλήθηκαν τα περιοριστικά μέτρα σε εθνικό επίπεδο πριν από ένα χρόνο και η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει μειωθεί με παρόμοιο ρυθμό.
Ως αποτέλεσμα, οι Μιλανέζοι αξιωματούχοι αποφάσισαν να κάνουν ποδηλατοδρόμους 35 χιλιόμετρων σε μια προσπάθεια να επεκτείνουν το ποδήλατο και το περπάτημα στην πόλη. Αν και αυτό είναι επίσημα μόνο προσωρινό, έχει τονώσει την όρεξη για ενδελεχή, μακροπρόθεσμη αλλαγή στην πόλη.
ΗΠΑ – Λος Άντζελες, (Hollywood Boulevard και Rodeo Drive)
Πολλές προτάσεις για δρόμους χωρίς αυτοκίνητα αφορούσαν και στις ΗΠΑ αλλά το Λος Άντζελες αποδείχθηκε το πιο δημοφιλές. Σε αντίθεση με πολλές μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, οι αστικές περιοχές στις ΗΠΑ έχουν κατασκευαστεί και σχεδιαστεί ειδικά για χρήση αυτοκινήτου.
Το Hollywood Boulevard, μαζί με τον παράλληλο σύντροφό της Sunset Boulevard, κέρδισαν τους συμμετέχοντες της έρευνας. Και οι δύο είναι αρκετά εμβληματικοί δρόμοι, με τον πρώην πολύ γνωστό για τα κυριολεκτικά γεμάτα αστέρια πεζοδρόμια του ως το σπίτι του Hollywood Walk of Fame. Παρά το γεγονός ότι είναι σημαντικοί τουριστικοί προορισμοί, και οι δύο δρόμοι έχουν τουλάχιστον πέντε λωρίδες κυκλοφορίας η κίνηση είναι πολύ υψηλή.
Το Rodeo Drive, ένας από τους σημαντικότερους πολυτελείς εμπορικούς δρόμους στο Μπέβερλι Χιλς, έχει περιγραφεί ως «μια κυκλοφοριακή κόλαση στη γη». Η πεζοδρόμηση του Rodeo Drive θα ήταν το ισοδύναμο με μια πεζοδρόμηση της Oxford Street και των Ηλύσιων Πεδίων.
Το Λος Άντζελες έχει τη χειρότερη ρύπανση από το όζον και μερικές από τις χειρότερη ποιότητα του αέρα σε όλες τις ΗΠΑ. Αυτό συμβαίνει καθώς η πόλη επηρεάζεται από τη βιομηχανία, τις μεταφορές αλλά και τους γεωγραφικούς παράγοντες που προκαλούν χαμηλές βροχοπτώσεις και συχνή ηλιοφάνεια που επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης της πόλης συνέβη στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, όταν η αυτοκινητοβιομηχανία βρισκόταν ταυτόχρονα σε άνθηση, είναι απίθανο το Λος Άντζελες να πεζοδρομηθεί όσο θέλουν οι άνθρωποι. Αλλά η αύξηση των ενοικιάσεων ηλεκτρικών σκούτερ, ιδιαίτερα στο κέντρο του Λος Άντζελες, βοηθά να γίνει η πόλη σταθερά προαιρετική – αν όχι ποτέ χωρίς αυτοκίνητο.
Η Νέα Υόρκη ήταν μια η άλλη πόλη που ασχολήθηκαν οι συμμετέχοντες στην έρευνα. Μάλιστα από τον περασμένο Ιούνιο, η Νέα Υόρκη είχε 108 χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμων ως μέρος του προγράμματος Open Streets. Αυτό εισήχθη για να βοηθήσει στη διευκόλυνση των μετακινήσεων των πολιτών λόγω του κορωνοϊού.
Τώρα που οι κάτοικοι πήραν μια γεύση από το Μανχάταν χωρίς αυτοκίνητα, είναι πρόθυμοι για περισσότερα.
«Φαντάζεστε ξανά τους ανοιχτούς χώρους της πόλης σας με τρόπο που νιώθετε ότι ανήκει σε ανθρώπους και οι μετακινήσεις να γίνονται με τα πόδια και με ποδήλατα. Αισθάνεσαι ότι συμμετέχεις σε μια σταυροφορία για μια βιώσιμη πόλη», είπε ο δημοτικός σύμβουλος του Μπρούκλιν Μπραντ Λάντερ στους New York Times.
Πρέπει να ληφθεί υπόψη η προσβασιμότητα
Πολλοί πάντως συμμετέχοντες στην έρευνα του Euronews σχολίασαν την προσβασιμότητα όλων στους ποδηλατοδρόμους και στους πεζόδρομους τονίζοντας ότι οι δρόμοι χωρίς αυτοκίνητα είναι εξαιρετικοί για τους πεζούς, καθώς και για την ανθρώπινη υγεία αλλά και την ατμόσφαιρα ωστόσο εάν δεν εφαρμοστούν σωστά, μπορεί να αφήσει ορισμένους ανθρώπους να μην μπορούν να μετακινηθούν μέσα σε μια πόλη – ιδιαίτερα άτομα με αναπηρία ή άτομα με κινητικά προβλήματα.
«Πρέπει να υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για να παραμείνουν τα κέντρα ανοιχτά για όλους. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούν να περπατήσουν μεγαλύτερες αποστάσεις λόγω προβλημάτων υγείας» επισημαίνουν χαρακτηριστικά κάποιοι πολίτες.
Ένας άλλος πολίτης προσθέτει ότι: «Αν και θέλω να δω όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη χωρίς αυτοκίνητα, αξίζει να θυμηθώ ότι τα μέσα μαζικής μεταφοράς δεν είναι συχνά προσβάσιμα. Ως χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω τις περισσότερες στάσεις του μετρό του Λονδίνου και το σύστημα των λεωφορείων είναι αργό και συχνά εξίσου δύσκολο στη χρήση».
Έτσι, ενώ οι δρόμοι χωρίς αυτοκίνητα γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς, είναι σημαντικό να εφαρμόζονται παράλληλα με πραγματικά προσβάσιμα μέσα μαζικής μεταφοράς, όπου λαμβάνεται υπόψη η ικανότητα του καθενός να περιηγείται σε μια πόλη.
