Εκατομμύρια μεταχειρισμένα παλαιά και ρυπογόνα αυτοκίνητα, φορτηγά και μικρά λεωφορεία που εξάγονται από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι κακής ποιότητας, συμβάλλοντας σημαντικά στην ατμοσφαιρική ρύπανση και παρεμποδίζοντας τις προσπάθειες μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με μια νέα έκθεση του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP).
Η έκθεση δείχνει ότι μεταξύ 2015 και 2018, πάνω από 14 εκατομμύρια μεταχειρισμένα οχήματα εξήχθησαν παγκοσμίως εκ των οποίων το 80% πήγε σε χώρες με χαμηλό εισόδημα και περίπου το 50% των οχημάτων οδηγείται στην Αφρική. Αντίθετα, τα περισσότερα νέα αυτοκίνητα στάλθηκαν σε πλουσιότερες χώρες.
Επιπλέον, πολλά οχήματα βρέθηκαν να εξάγονται μετά την αφαίρεση της ακριβής πλατίνας που χρησιμοποιείται στους καταλύτες ή ακόμα και των αερόσακων που πωλούνται εύκολα στην ευρωπαϊκή αγορά μεταχειρισμένων εξαρτημάτων.
Ο ταχέως αναπτυσσόμενος παγκόσμιος στόλος οχημάτων συμβάλλει σημαντικά στην ατμοσφαιρική ρύπανση και την κλιματική αλλαγή. Παγκοσμίως, ο τομέας των μεταφορών είναι υπεύθυνος για σχεδόν το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια. Συγκεκριμένα, οι εκπομπές οχημάτων αποτελούν σημαντική πηγή σωματιδίων (PM2.5) και οξειδίων του αζώτου (NOx) που είναι οι κύριες αιτίες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης του αστικού χώρου.
«Η ανανέωση του παγκόσμιου στόλου οχημάτων αποτελεί προτεραιότητα για την επίτευξη παγκόσμιων και τοπικών στόχων για την ποιότητα και το κλίμα του αέρα», δήλωσε ο Inger Andersen, Εκτελεστικός Διευθυντής του UNEP. «Με τα χρόνια, οι ανεπτυγμένες χώρες εξήγαγαν όλο και περισσότερο τα μεταχειρισμένα οχήματά τους σε αναπτυσσόμενες χώρες. Επειδή αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό χωρίς κανόνες, επιτυγχάνεται η εξαγωγή ρυπογόνων και επικίνδυνων οχημάτων. Η έλλειψη αποτελεσματικών προτύπων και κανονισμών έχει ως αποτέλεσμα την εξαγωγή παλαιών, ρυπογόνων και μη ασφαλών οχημάτων. Οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να σταματήσουν να εξάγουν τέτοια επικίνδυνα οχήματα και οι χώρες εισαγωγής πρέπει να εισαγάγουν ισχυρότερα πρότυπα ποιότητας»
Η έκθεση, που βασίστηκε σε μια ανάλυση 146 χωρών, διαπίστωσε ότι περίπου τα δύο τρίτα αυτών έχουν «αδύναμες» ή «πολύ αδύναμες» πολιτικές για τη ρύθμιση της εισαγωγής μεταχειρισμένων οχημάτων.
Ωστόσο, δείχνει επίσης ότι οι χώρες που έχουν εφαρμόσει μέτρα για τη ρύθμιση της εισαγωγής μεταχειρισμένων οχημάτων – ιδίως των προτύπων ηλικίας και εκπομπών – αυτά τους παρέχουν πρόσβαση σε μεταχειρισμένα οχήματα υψηλής ποιότητας, συμπεριλαμβανομένων των υβριδικών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων, σε προσιτές τιμές.
Για παράδειγμα, το Μαρόκο επιτρέπει μόνο την εισαγωγή οχημάτων ηλικίας κάτω των πέντε ετών και εκείνων που πληρούν το ευρωπαϊκό πρότυπο εκπομπών οχημάτων EURO4 . Ως αποτέλεσμα, λαμβάνει μόνο σχετικά προηγμένα και καθαρά μεταχειρισμένα οχήματα από την Ευρώπη.
Η έκθεση διαπίστωσε ότι οι αφρικανικές χώρες εισήγαγαν τον μεγαλύτερο αριθμό μεταχειρισμένων οχημάτων (40%) κατά την εξεταζόμενη περίοδο, ακολουθούμενες από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (24%), της Ασίας-Ειρηνικού (15%), της Μέσης Ανατολής (12%) και τη Λατινική Αμερική (9%).
Μια πρόσφατη ανασκόπηση που πραγματοποίησε η Ολλανδία σχετικά με τις εξαγωγές της διαπίστωσε ότι τα περισσότερα από τα οχήματα που εξάγονται δεν είχαν έγκυρο τεχνικό πιστοποιητικό. Τα περισσότερα οχήματα ήταν μεταξύ 16 και 20 ετών και τα περισσότερα δεν πληρούσαν τα πρότυπα εκπομπών οχημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης EURO4. Για παράδειγμα, η μέση ηλικία μεταχειρισμένων οχημάτων που εξήχθησαν στη Γκάμπια ήταν κοντά στα 19 χρόνια, ενώ το ένα τέταρτο των μεταχειρισμένων οχημάτων που εξήχθησαν στη Νιγηρία ήταν σχεδόν 20 ετών.
«Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας των μεταχειρισμένων οχημάτων που εξάγονται από την Ευρώπη. Ως εκ τούτου, θα ζητήσω μια συντονισμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση και μια στενή συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών και αφρικανικών κυβερνήσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ εξάγει μόνο οχήματα που είναι κατάλληλα για το σκοπό και συμμορφώνονται με τα πρότυπα που ορίζουν οι χώρες εισαγωγής » επισήμανε ο υπουργός Περιβάλλοντος της Ολλανδίας κ. Stientje Van Veldhoven.
Τα μεταχειρισμένα οχήματα χαμηλής ποιότητας οδηγούν επίσης σε περισσότερα τροχαία ατυχήματα. Σύμφωνα με την έκθεση, πολλές από τις χώρες με «πολύ αδύναμους» ή «αδύναμους» κανονισμούς για μεταχειρισμένα οχήματα, όπως το Μαλάουι, η Νιγηρία, η Ζιμπάμπουε και το Μπουρούντι, έχουν επίσης πολύ υψηλά ποσοστά θανάτου από την τροχαία ατυχήματα. Οι χώρες που έχουν εισαγάγει κανόνες για μεταχειρισμένα οχήματα έχουν ασφαλέστερους στόλους και λιγότερα ατυχήματα.
Το UNEP, με την υποστήριξη του Ταμείου Οδικής Ασφάλειας του ΟΗΕ και άλλων, αποτελεί μέρος μιας νέας πρωτοβουλίας που υποστηρίζει την καθιέρωση ελάχιστων προτύπων μεταχειρισμένων οχημάτων. Η πρώτη εστίαση της πρωτοβουλίας θα είναι οι χώρες της αφρικανικής ηπείρου. Ορισμένες αφρικανικές χώρες έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή ελάχιστα πρότυπα ποιότητας – συμπεριλαμβανομένων του Μαρόκου, της Αλγερίας, της Ακτής Ελεφαντοστού, της Γκάνας και του Μαυρίκιου – με πολλά άλλα να δείχνουν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία.
«Ο αντίκτυπος των παλαιών ρυπογόνων οχημάτων είναι σαφής. Τα δεδομένα ποιότητας του αέρα στην Άκρα επιβεβαιώνουν ότι οι μεταφορές είναι η κύρια πηγή ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις πόλεις μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Γκάνα δίνει προτεραιότητα σε καθαρότερα καύσιμα και πρότυπα οχημάτων, καθώς και στη χρήση ηλεκτρικών λεωφορείων. Η Γκάνα ήταν η πρώτη χώρα στην περιοχή της Δυτικής Αφρικής που στράφηκε σε καύσιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο και αυτό το μήνα επέβαλε όριο ηλικίας 10 ετών για εισαγωγές μεταχειρισμένων οχημάτων », δήλωσε ο καθηγητής Kwabena Frimpong-Boateng, Υπουργός Περιβάλλοντος, Επιστημών και Τεχνολογίας της Γκάνας.
Τον περασμένο μήνα, η Οικονομική Κοινότητα των κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) καθόρισε καθαρότερα καύσιμα και πρότυπα οχημάτων από τον Ιανουάριο του 2021. Τα μέλη της ECOWAS ενθάρρυναν επίσης την εισαγωγή ορίων ηλικίας για μεταχειρισμένα οχήματα.
