Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το με τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με τους αναθεωρημένους στόχους μείωσης των εκπομπών CO2 για καινούργια επιβατικά αυτοκίνητα και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα με στόχο την κατάργηση πώλησης οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2035.
Η Κομισιόν θα δημοσιεύσει επίσης έκθεση έως το τέλος του 2025, και στη συνέχεια κάθε δύο χρόνια, για την αξιολόγηση της προόδου προς την οδική κινητικότητα μηδενικών εκπομπών. Η έκθεση θα καλύπτει τον αντίκτυπο στους καταναλωτές και την απασχόληση, την πρόοδο στην ενεργειακή απόδοση και την οικονομική προσιτότητα των οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών, καθώς και πληροφορίες για την αγορά μεταχειρισμένων οχημάτων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επίσης θα παρακολουθεί και θα αναφέρει ετησίως το χάσμα μεταξύ των τιμών εκπομπών και των δεδομένων κατανάλωσης καυσίμου και ενέργειας σε πραγματικό χρόνο, με στόχο να προσαρμόσει τις μέσες ειδικές εκπομπές CO2 των κατασκευαστών έως το 2030.
Επίσης άλλα μέτρα που προβλέπονται από τον κανονισμό περιλαμβάνουν οικονομικά κίνητρα για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων.
Επίσης οι κατασκευαστές που είναι υπεύθυνοι για μικρούς όγκους παραγωγής σε ένα ημερολογιακό έτος (1.000 έως 10.000 νέα αυτοκίνητα ή 1.000 έως 22.000 νέα φορτηγά) μπορεί να χορηγηθεί παρέκκλιση μέχρι το τέλος του 2035 (όσοι είναι υπεύθυνοι για λιγότερες από 1.000 ταξινομήσεις νέων οχημάτων ετησίως εξακολουθούν να εξαιρούνται).
Τέλος οι ισχύοντες κανόνες για τα όρια στην οικονομία καυσίμου και στις εκπομπές CO2 για τα αυτοκίνητα θα πρέπει να αναθεωρηθούν έως τα τέλη του 2024.
Ο Γάλλος ευρωβουλευτής και μέλος της Ευρωομάδας Renew Europe, Πασκάλ Κανφέν χαρακτήρισε την απόφαση «ιστορική για το κλίμα». Από την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν εξέφρασε την ικανοποίηση της για το «κρίσιμο ορόσημο» αυτό όσον αφορά στις φιλοδοξίες της ΕΕ για το κλίμα. Η συμφωνία αυτή θα «ενισχύσει την καινοτομία και την ευρωπαϊκή βιομηχανική και τεχνολογική ηγετική θέση», όπως υποστήριξε η ίδια. Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία διαβεβαίωσε πως είναι έτοιμη να «αντιμετωπίσει την πρόκληση» έπειτα από αυτή την «απόφαση άνευ προηγουμένου» και κάλεσε την ΕΕ να θέσει «όρους» που είναι απαραίτητοι για την επίτευξη του στόχου, κυρίως για την εγκατάσταση επαρκούς δικτύου φορτιστών των μπαταριών των ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν επίσης να «αρχίσει η διαδικασία διαμόρφωσης νομοθετικής πρότασης το 2025 για τη δημιουργία «Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης» για τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως επεσήμανε ο Κανφέν.
Η δημιουργία του ταμείου αυτού είχε ζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου υπάρξει εγγύηση για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του κοινωνικού και του οικονομικού κόστους» της μετάβασης στην «κινητικότητα με μηδενικές εκπομπές».
Το 2023 αναμένεται να υπάρξει πρόταση της Κομισιόν που θα επιτρέψει την επιτάχυνση των εταιρικών στόλων αυτοκινήτων με οχήματα μηδενικών εκπομπών, διευκρίνισε ο κ. Κανφέν.
Πάντως οι οδικές μεταφορές αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα πέμπτο των εκπομπών αερίων της ΕΕ. Η ΕΕ θέλει να μειώσει τον αντίκτυπό τους στο κλίμα μέσω της ενίσχυσης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καυσίμων χαµηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα.
Ένα πλήρη και χρήσιμο οδηγό για τα εναλλακτικά καύσιμα εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και μέτρα που θα λάβει η Κομισιόν για να αυξήσει την χρήση τους ώστε να μειωθούν οι εκπομπές CO2 ενόψει και την απαγόρευσης κυκλοφορίας καινούριων οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2035.
Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι εναλλακτικών καυσίμων;
Τα εναλλακτικά καύσιμα είναι καύσιμα ή πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο των ορυκτών καυσίµων στις μεταφορές, συμβάλλοντας στην απαλλαγή της βιομηχανίας από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Εναλλακτικά καύσιμα για οχήματα μηδενικών εκπομπών
Τα εναλλακτικά καύσιμα για οχήματα μηδενικών εκπομπών συμπεριλαμβάνουν την ηλεκτρική ενέργεια, το υδρογόνο και την αμμωνία.
Η ηλεκτρική ενέργεια για αυτοκίνητα προέρχεται από διάφορες πηγές: μονάδες καύσης ορυκτών καυσίμων, πηγές ανανεώσιμης ενέργειας και πυρηνικούς σταθμούς. Τα ηλεκτρικά οχήματα (EVs) δεν εκπέμπουν ρύπους, ενώ τα υβρίδια απαιτούν λιγότερο πετρέλαιο και μειώνουν τις εκπομπές CO
Η αμμωνία μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση των συνολικών εκπομπών CO2 καθώς τα μόνα υποπροϊόντα της είναι το νερό και το άζωτο.
Το υδρογόνο, το οποίο χρησιμοποιείται συχνά για βαρέα φορτηγά οχήματα και βρίσκεται ακόμα στα πρώτα του στάδια, εξάγεται από το νερό ή οργανικές ενώσεις. Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος και η ενεργειακή απόδοση του υδρογόνου εξαρτάται από τον τρόπο παραγωγής του – αν παράγεται, δηλαδή, από ανανεώσιμες πηγές (αιολική, ηλιακή, βιομάζα…κ.α.) ή ορυκτά καύσιμα.
Ανανεώσιμα καύσιμα
Τα ανανεώσιμα καύσιμα συμπεριλαμβάνουν τα καύσιμα βιομάζας και τα βιοκαύσιμα, τα συνθετικά και παραφινικά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένης της προαναφερθείσας αμμωνίας, τα οποία παράγονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Τα βιοκαύσιμα είναι βιοδιασπώμενα καύσιμα που παράγονται από φυτικά ή ζωικά λίπη ή ανακυκλωμένο λίπος εστιατορίων. Αποτελούν πλέον ένα από τα σημαντικότερα είδη εναλλακτικών καυσίμων, αντιπροσωπεύοντας το 4,4% της κατανάλωσης καυσίμων στον τομέα των μεταφορών στην ΕΕ. Μπορούν να συμβάλουν στον σημαντικό περιορισμό των συνολικών εκπομπών C02, αν παραχθούν με βιώσιμο τρόπο. Υπάρχει, ωστόσο, κίνδυνος χρήσης γης που θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί για άλλους σκοπούς, όπως την παραγωγή τροφίμων ή καλλιεργειών.
Καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα με βάση το φυσικό αέριο
Υπάρχουν κι άλλα καύσιμα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών με απώτερο στόχο την επίτευξη μηδενικών εκπομπών από τις μεταφορές:
Το υγροποιημένο αέριο πετρελαίου (LPG) προέρχεται από το αργό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και, μελλοντικά, από τη βιομάζα. Εκπέμπει 35% λιγότερο CO2 από τον άνθρακα, 12% λιγότερο CO2 από το πετρέλαιο και σχεδόν καθόλου επικίνδυνα λεπτά σωματίδια αέρα. Σε ορισμένες χώρες υπάρχουν ήδη καλά εδραιωμένες υποδομές για το υγραέριο αυτοκινήτων, γνωστό και ως υγραέριο κίνησης, αλλά με τα πρότυπα να γίνονται ολοένα και αυστηρότερα, το LPG δεν θα μπορεί να διασφαλίσει τις απαιτούμενες μειώσεις εκπομπών.
Το συμπιεσμένο φυσικό αέριο (CNG) παράγεται μέσω της συμπίεσης φυσικού αερίου (συνήθως μεθανίου).
Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) παράγεται με τον καθαρισμό του φυσικού αερίου (συνήθως μεθανίου) και την υπερψύξη του ώστε να μετατραπεί σε υγρό. Δεν προσφέρει σημαντικές δυνατότητες μείωσης των εκπομπών, επομένως οι ευρωβουλευτές δεν υποστηρίζουν τη χρήση του στις οδικές μεταφορές.
Τα συνθετικά ή παραφινικά καύσιμα παράγονται μέσω της χρήσης βιομάζας ή φυσικού αερίου, αλλά φυτικών και ζωικών λιπών.
Πόσα οχήματα εναλλακτικών καυσίμων υπάρχουν στην Ευρώπη;
Το 5% περίπου των αυτοκινήτων και των φορτηγών που κυκλοφορούν σήμερα στην ΕΕ χρησιμοποιεί εναλλακτικά καύσιμα. Το 2022, ο αριθμός των ηλεκτρικών οχημάτων ξεπέρασε τα 4,4 εκατομμύρια, 16 φορές περισσότερα από ό,τι το 2015. Στην Ελλάδα, από τα 6.137.610 επιβατικά αυτοκίνητα, τα 243.338 χρησιμοποίησαν εναλλακτικά καύσιμα. Από αυτά, τα 11,990 ήταν ηλεκτρικά και υβριδικά. Στην Κύπρο δε, από τα 647.026 επιβατικά αυτοκίνητα, τα 1.108 χρησιμοποίησαν εναλλακτικά καύσιμα το 2022. Από αυτά, τα 895 ήταν ηλεκτρικά και υβριδικά.
Η μετάβαση σε οχήματα μηδενικών εκπομπών πρέπει να συμβαδίζει με ολοκληρωμένες υποδομές σταθμών επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού. Επί του παρόντος, υπάρχουν περίπου 360.000 δημοσίως προσβάσιμα σημεία ηλεκτρικής φόρτισης στην ΕΕ, αλλά τα περισσότερα είναι συγκεντρωμένα σε λίγες μόνο χώρες (Ολλανδία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Σουηδία).
Πώς θέλει η ΕΕ να αυξήσει τη χρήση βιώσιμων καυσίμων;
Η ΕΕ αναλαμβάνει δράση για να ενθαρρύνει τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων εν μέσω της ανόδου των τιμών των καυσίμων και σύμφωνα με τους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030.
Αύξηση του αριθμού σταθμών φόρτισης και ανεφοδιασμού
Τον Οκτώβριο του 2022, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών κανόνων που αφορούν τις απαραίτητες υποδομές, ώστε να γίνουν πιο προσβάσιμες και να προωθηθεί η χρήση εναλλακτικών καυσίμων.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν την ανάπτυξη περισσότερων και πιο ισχυρών σταθμών φόρτισης στους κύριους δρόμους της ΕΕ. Προτείνουν να υπάρχει τουλάχιστον ένας σταθμός ηλεκτρικής φόρτισης για αυτοκίνητα ανά 60 χλμ. κατά μήκος των κύριων οδών της ΕΕ έως το 2026. Η ίδια απαίτηση θα ισχύει για τα φορτηγά και τα λεωφορεία, αλλά μόνο στα κεντρικά διευρωπαϊκά δίκτυα και με πιο ισχυρούς σταθμούς (TEN-T).
Το Κοινοβούλιο προτείνει επίσης τη δημιουργία σταθμών ανεφοδιασμού με υδρογόνο κατά μήκος των κύριων οδών της ΕΕ (ανά 100 χλμ.) έως το 2028. Το 2021, υπήρχαν μόνο 136 σταθμοί ανεφοδιασμού στην ΕΕ.
Η οδηγία για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για τη ναυτιλία και τις αερομεταφορές. Μάθετε πώς αυτές αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών από αεροπλάνα και πλοία.
Προώθηση της πώλησης καθαρών οχημάτων
Το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ από την πανδημία του COVID-19, NextGenerationEU, περιλαμβάνει 20 δισ. ευρώ τα οποία μπορούν να διατεθούν για την ενίσχυση των πωλήσεων καθαρών οχημάτων.
Η ΕΕ θέτει επίσης αυστηρότερα όρια εκπομπών CO2 για τα νέα αυτοκίνητα, ενθαρρύνοντας τη χρήση βιώσιμων καυσίμων. Το αργότερο μέχρι το 2035, όλα τα νέα αυτοκίνητα που θα πωλούνται στην ΕΕ θα πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές ρύπων.
