Σε πολιτική συμφωνία σχετικά με τους αναθεωρημένους κανόνες σχετικά με το ευρωπαϊκό σήμα τέλους κυκλοφορίας (Ευρωβινιέτα), για την αντιμετώπιση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, καθώς και της συμφόρησης και χρηματοδότησης οδικών υποδομών κατέληξαν οι διαπραγματευτές του Συμβουλίου της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Η σημερινή συμφωνία για τους νέους φόρους στη χρήση οχημάτων, με ισχυρότερους και ευρύτερους κανόνες και ένα νέο σχέδιο για την αντιμετώπιση των εκπομπών CO2, είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την μείωση των εκπομπών CO2 και την επίτευξη των κλιματικών στόχων σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τη Συμφωνία του Παρισιού. Παρέχοντας κίνητρα για καθαρότερες μεταφορές, στέλνουμε και ένα σαφές μήνυμα στους κατασκευαστές και τους μεταφορείς οχημάτων για την επόμενη δεκαετία, όπως απαιτείται από τη βιομηχανία, τους περιβαλλοντικούς οργανισμούς και άλλους ενδιαφερόμενους. Η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για αυτήν την πρόταση υπήρξε υψηλή προτεραιότητα για την πορτογαλική Προεδρία.» τόνισε ο Pedro Nuno Santos, Υπουργός Υποδομών της Πορτογαλίας, Πρόεδρος του Συμβουλίου.
Σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε η Επιτροπή, οι αλλαγές που θα ισχύσουν είναι οι εξής:
Διόδια με βάση την απόσταση και εκπομπών CO2
Η βινιέτα βάσει χρόνου θα καταργηθεί σταδιακά για τα βαρέα οχήματα στο βασικό δίκτυο ΔΕΔ-Μ μέσα στην επόμενη 8ετία από την έναρξη ισχύος της εν λόγω Οδηγίας. Σε περιπτώσεις που τα κράτη-μέλη εφαρμόζουν ένα κοινό σύστημα βινιετών, όπως η «Ευρωβινιέτα», θα έχουν 2 επιπλέον χρόνια για να προσαρμόσουν ή να καταργήσουν αυτό το σύστημα.
Οι αυτοκινητόδρομοι που καλύπτονται από τη σταδιακή κατάργηση αντιπροσωπεύουν τις κύριες διαδρομές όπου πραγματοποιούνται οι περισσότερες διεθνείς μεταφορές με επαγγελματικά οχήματα. Τα κράτη-μέλη μπορούν να συνεχίσουν να εφαρμόζουν τις βινιέτες σε άλλα μέρη του οδικού τους δικτύου.
Επιτρέπονται εξαιρέσεις για τη σταδιακή κατάργηση των βινιετών σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, όπως σε περιπτώσεις χαμηλής πυκνότητας πληθυσμού ή όταν μια βινιέτα εφαρμόζεται σε περιορισμένο τμήμα ενός δρόμου, αφού έχει ενημερωθεί πρώτα η Κομισιόν.
Τα κράτη-μέλη θα έχουν επίσης την επιλογή να δημιουργήσουν ένα συνδυασμένο σύστημα χρέωσης για βαρέα οχήματα ή για ορισμένους τύπους βαρέων επαγγελματικών οχημάτων, το οποίο θα συγκεντρώνει στοιχεία με βάση την απόσταση και το χρόνο και θα ενσωματώνει τα δύο εργαλεία παραλλαγής (το νέο ένα με βάση τις εκπομπές CO2 και το υπάρχον με βάση τις κατηγορίες EURO). Αυτό το σύστημα θα επιτρέψει την πλήρη εφαρμογή των αρχών «ο χρήστης πληρώνει» και «ο ρυπαίνων πληρώνει», ενώ επιτρέπει στα κράτη-μέλη την απαραίτητη ευελιξία για να σχεδιάσουν τα δικά τους συστήματα οδικής χρέωσης.
Ωστόσο ως βασική αρχή της οδικής χρέωσης, ωστόσο, τα κράτη-μέλη θα διατηρήσουν την ελευθερία να εφαρμόζουν διόδια και τέλη χρήσης για διάφορες κατηγορίες οχημάτων, όπως βαρέα οχήματα, βαρέα φορτηγά οχήματα, πούλμαν και λεωφορεία, ελαφρά οχήματα, ελαφρά επαγγελματικά οχήματα, mini bus και επιβατικά αυτοκίνητα, ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Για παράδειγμα, τα κράτη-μέλη ενδέχεται να αποφασίσουν να μην χρεώνουν καθόλου τα λεωφορεία.
Οι κανόνες σχετικά με την αναλογικότητα των τιμών για τα επιβατικά αυτοκίνητα θα περιλαμβάνουν την υποχρέωση εφαρμογής ημερήσιου εισιτηρίου για αυτοκίνητα ή για τους τουρίστες.
Νέα “πράσινα” οδικά τέλη
Ένα νέο εργαλείο σε επίπεδο ΕΕ θα εισαχθεί για ποικίλες υποδομές και χρεώσεις στα βαρέα οχήματα με βάση τις εκπομπές CO2, όπως προβλέπεται από την αρχική θέση του Συμβουλίου. Οι παραλλαγές θα βασίζονται στα υπάρχοντα πρότυπα εκπομπών CO2.
Αρχικά, το σύστημα θα ισχύει μόνο για τα μεγαλύτερα φορτηγά, αλλά μπορεί σταδιακά να επεκταθεί και σε άλλους τύπους βαρέων οχημάτων και να αναπροσαρμόζεται τακτικά σύμφωνα με την τεχνολογική πρόοδο.
Έγιναν ορισμένες βελτιώσεις στη θέση του Συμβουλίου, και αυτές έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίσουν ότι τα υβριδικά οχήματα δεν “επιβραβεύονται” δύο φορές και για να αποφευχθούν τυχόν επικαλύψεις της παραλλαγής CO2 με άλλα μέσα τιμολόγησης άνθρακα.
Η διαφοροποίηση στο ύψος καταβολής των διοδίων με βάση την περιβαλλοντική απόδοση θα ισχύει για φορτηγά και μικρά λεωφορεία από το 2026, όπου είναι τεχνικά εφικτό.
Εξωτερικά κόστη
Η χρέωση για την ατμοσφαιρική ρύπανση θα καταστεί υποχρεωτική στα βαρέα οχήματα μετά από μια 4ετή μεταβατική περίοδο, όπου θα ισχύουν διόδια. Ωστόσο, θα επιτρέπεται στα κράτη-μέλη να μην εφαρμόσουν αυτήν την επιβάρυνση, αφού ενημερώσουν πρώτα την Κομισιόν. Σε κάθε περίπτωση, τα κράτη-μέλη μπορούν να επιβάλλουν Τέλος για τις εκπομπές CO2.
Έσοδα και προσαυξήσεις
Οι κύριες αρχές για τη διάθεση εσόδων από τα οδικά τέλη θα παραμείνουν αμετάβλητες. Σε γενικές γραμμές, τα κράτη-μέλη πρέπει να διαθέτουν έσοδα που δημιουργούνται από υποδομές και έξοδα εξωτερικού κόστους για έργα στον τομέα των μεταφορών, ιδίως για την υποστήριξη του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών. Ωστόσο, δεν υποχρεούνται να το πράξουν.
Όσον αφορά τα έσοδα που δημιουργούνται από προαιρετικά τέλη συμφόρησης, ή το ισοδύναμό τους σε οικονομική αξία, τα κράτη-μέλη θα τα χρησιμοποιήσουν για την αντιμετώπιση ζητημάτων συμφόρησης ή για την ανάπτυξη βιώσιμων μεταφορών και κινητικότητας γενικά.
Οι κανόνες θα επιτρέψουν στα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν υψηλότερη προσαύξηση (έως και 50%) στην χρέωση υποδομής που επιβάλλεται σε συγκεκριμένα τμήματα οδικών αξόνων με μεγάλη συμφόρηση, εάν συμφωνούν όλα τα επηρεαζόμενα κράτη-μέλη.
Εξαιρέσεις
Το συμφωνηθέν κείμενο περιλαμβάνει ορισμένες εξαιρέσεις, που αφορούν, για παράδειγμα, υφιστάμενες συμβάσεις παραχώρησης, άτομα με ειδικές ανάγκες και αραιοκατοικημένες περιοχές.
