Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέχει πολύ ακόμη από την τιμή-στόχο του 1 εκατομμυρίου σημείων φόρτισης μέχρι το 2025, που ορίζεται στην Πράσινη Συμφωνία, ενώ δεν υπάρχει ένας συνολικός στρατηγικός χάρτης πορείας που να αφορά την ηλεκτροκίνηση, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ). Παρά τις επιτυχίες, όπως η προώθηση στην ΕΕ ενός κοινού προτύπου ρευματολήπτη για τη φόρτιση των ηλεκτρικών οχημάτων και η βελτιωμένη πρόσβαση στα διάφορα δίκτυα φόρτισης, εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα στις μετακινήσεις με ηλεκτρικό όχημα στην ΕΕ. Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η διαθεσιμότητα κοινόχρηστων σταθμών φόρτισης ποικίλλει σημαντικά μεταξύ χωρών, ότι τα συστήματα πληρωμής δεν είναι εναρμονισμένα και ότι δεν παρέχεται στους χρήστες ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο.
Διατυπώνουμε σειρά συστάσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που σκοπό έχουν να συμβάλουν στη βελτίωση της ανάπτυξης δημοσίως προσβάσιμων υποδομών φόρτισης στην ΕΕ.
Το 2020, μολονότι μειώθηκαν συνολικά οι ταξινομήσεις νέων οχημάτων λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, αυξήθηκε σημαντικά το μερίδιο της αγοράς των ηλεκτρικών οχημάτων και των υβριδικών plug-in μοντέλων. Παρ’ όλα αυτά, τα δίκτυα φόρτισης δεν αναπτύσσονται με τον ίδιο ρυθμό.
«Η ηλεκτροκίνηση απαιτεί επαρκείς υποδομές φόρτισης. Ωστόσο, για την κατασκευή των υποδομών αυτών, χρειάζεται μεγαλύτερη βεβαιότητα σχετικά με τον βαθμό διάδοσης των ηλεκτρικών οχημάτων», δήλωσε ο Ladislav Balko, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση. «Πέρυσι, ένα στα δέκα αυτοκίνητα που πωλήθηκαν στην ΕΕ ήταν ηλεκτρικό, η πρόσβαση όμως στις υποδομές φόρτισης στις διάφορες χώρες της ΕΕ δεν είναι ομοιογενής. Θεωρούμε ότι η Επιτροπή πρέπει να κάνει περισσότερα για την προώθηση ενός δικτύου που θα καλύπτει ολόκληρη την ΕΕ, και να διασφαλίσει ότι η χρηματοδότηση διοχετεύεται εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο.»
Καθώς η αυτονομία των ηλεκτρικών οχημάτων είναι κατά κανόνα μικρότερη από εκείνη των συμβατικών (η μέση αυτονομία 10 ηλεκτρικών επιβατικών αυτοκινήτων που διατίθενται σήμερα στην αγορά είναι περί τα 380 χλμ.), τα πρώτα χρειάζεται να φορτίζονται συχνότερα. Ο χρόνος φόρτισης εξαρτάται από την μπαταρία του οχήματος και την ισχύ του σημείου φόρτισης (βλέπε πίνακα). Ενώ οι φορτιστές «αργής» και «κανονικής» φόρτισης ανταποκρίνονται καλύτερα στην οικιακή φόρτιση και στη φόρτιση στον επαγγελματικό χώρο, τα σημεία «ταχείας» και «υπερταχείας» φόρτισης είναι καταλληλότερα για τους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και τα κύρια οδικά δίκτυα. Η περιορισμένη αυτονομία των ηλεκτρικών οχημάτων και η αβεβαιότητα των χρηστών ως προς τη διαθεσιμότητα σταθμών φόρτισης κατά μήκος της διαδρομής που προτίθενται να διανύσουν μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία σχετικά με την αυτονομία και τον χρόνο αναμονής, ήτοι φόβο ότι η αυτονομία του οχήματός τους δεν θα είναι αρκετή για να φθάσουν στον προορισμό τους και ότι η φόρτιση μπορεί να σημαίνει μεγάλη αναμονή σε περίπτωση που ένας σταθμός είναι ήδη κατειλημμένος.
Εναλλακτικά καύσιμα
Στο σχέδιο δράσης για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων του 2017, η Επιτροπή υπολόγιζε ότι θα απαιτούνταν έως και 3,9 δισεκατομμύρια ευρώ για υποδομές ηλεκτρικής φόρτισης μέχρι το 2020 και πιθανώς επιπλέον 2,7 έως 3,8 δισεκατομμύρια ετησίως από το 2021, αναλόγως του μεριδίου των υποδομών ταχείας φόρτισης. Ο Mηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ), υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής, παρέχει χρηματοδοτική στήριξη για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων.
Μεταξύ 2014 και Δεκεμβρίου 2020, από τον ΜΣΕ είχαν χορηγηθεί περί τα 698 εκατομμύρια ευρώ για τα εναλλακτικά καύσιμα στις οδικές μεταφορές (βλέπε κάτω πίνακα). Από το ποσό αυτό περί τα 343 εκατομμύρια ευρώ διοχετεύθηκαν σε έργα ανάπτυξης υποδομών ηλεκτρικής φόρτισης ή σε έργα που συνδύαζαν τον ηλεκτρισμό με άλλα εναλλακτικά καύσιμα (συμπιεσμένο φυσικό αέριο, υγροποιημένο φυσικό αέριο ή υδρογόνο). Νέες προσκλήσεις στο πλαίσιο του ΜΣΕ για την υποστήριξη της ανάπτυξης κοινόχρηστων υποδομών φόρτισης αναμένονται μετά το 2020, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας. Επιπλέον, ένα αξιοσημείωτο στοιχείο του σχεδιασμού του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υπό το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2021-2027 είναι η στήριξη που παρέχει η ΕΕ για την κατασκευή 1 εκατομμυρίου κοινόχρηστων σημείων φόρτισης μέχρι το 2025.
Πραγματικό test-drive από τους ελεγκτές της ΕΕ
Οι ελεγκτές της ΕΕ οδήγησαν περί τα 2 500 χλμ. με αφετηρία το Λουξεμβούργο, πραγματοποιώντας δύο ταξίδια με ηλεκτρικό αυτοκίνητο, προκειμένου να επισκεφθούν και να δοκιμάσουν 10 συγχρηματοδοτηθέντες σταθμούς φόρτισης υπό την εκμετάλλευση τριών δικαιούχων χρηματοδότησης από τον ΜΣΕ στη Γερμανία, στη Γαλλία και στην Ιταλία. Επιβεβαίωσαν ότι υπάρχει διασυνοριακή διαλειτουργικότητα: οι σταθμοί ήταν προσβάσιμοι από τρίτους παρόχους υπηρεσιών κινητικότητας, καθώς μπόρεσαν να φορτίσουν χρησιμοποιώντας την κάρτα του παρόχου υπηρεσιών κινητικότητας από το Λουξεμβούργο. Όλοι οι σταθμοί που επισκέφθηκαν παρείχαν τη δυνατότητα online πληρωμής. Αυτό μπορούσε να γίνει (σε όλους τους σταθμούς) μέσω σχετικής εφαρμογής ή σχετικού ιστοτόπου και (σε πολλούς σταθμούς) μέσω τερματικού ανέπαφης συναλλαγής με πιστωτική/χρεωστική κάρτα. Μόνο σε μία περίπτωση οι ελεγκτές δεν μπόρεσαν να φορτίσουν το όχημά τους, λόγω προβλήματος επικοινωνίας μεταξύ του αυτοκινήτου και του σταθμού φόρτισης, μολονότι και τα δύο χρησιμοποιούσαν το πρότυπο CCS.
Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους οι ελεγκτές είχαν πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο σε πληροφορίες σχετικά με τη θέση και τη διαθεσιμότητα σταθμών μέσω ιστοτόπων και εφαρμογών (π.χ. Google Maps, μέσω φορέων εκμετάλλευσης σημείων φόρτισης ή παρόχων υπηρεσιών κινητικότητας). Η τιμή της χρέωσης αναφερόταν σαφώς είτε στα τερματικά του σταθμού είτε στις εφαρμογές.
Παρ’ όλα αυτά, διαπιστώθηκε ότι οι τιμές παρουσιάζονταν με διαφορετικούς τρόπους (ευρώ/kWh, ευρώ/λεπτά ή ευρώ/φόρτιση), κάτι που δεν διευκολύνει τη σύγκριση, όπως απαιτεί η οδηγία για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων.
13 εκατ. καθαρά οχήματα έως το 2025
Η Πράσινη Συμφωνία προβλέπει την κυκλοφορία 13 εκατομμυρίων οχημάτων χαμηλών και μηδενικών εκπομπών στους ευρωπαϊκούς δρόμους μέχρι το 2025. Στη Στρατηγική για Βιώσιμη και Έξυπνη Κινητικότητα που παρουσίασε η Επιτροπή, τίθεται ως ορόσημο ο αριθμός των τουλάχιστον 30 εκατομμυρίων οχημάτων μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2030 και ένας στόλος οχημάτων σχεδόν μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050, προοπτική που αντιπροσωπεύει σημαντική αύξηση έναντι των περίπου 2 εκατομμυρίων ηλεκτρικών οχημάτων που είναι ταξινομημένα αυτή τη στιγμή στην ΕΕ.
Επιπλέον, όλο και περισσότερα κράτη-μέλη (μεταξύ των οποίων η Δανία, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Σλοβενία και η Σουηδία) ανακοινώνουν σχέδια για απαγόρευση των πωλήσεων αυτοκινήτων που κινούνται με ορυκτά καύσιμα από το 2030 και μετά. Εκτός ΕΕ, στη Νορβηγία, την πρώτη αγορά ηλεκτροκίνησης παγκοσμίως, τα ηλεκτρικά οχήματα αντιστοιχούν στο 15% του συνόλου των επιβατικών αυτοκινήτων.
