Η οδική ασφάλεια και η ενεργή κινητικότητα μοιράζονται έναν γνήσιο και πραγματικό σκοπό, συνθέτοντας τον τέλειο συνδυασμό. Από τη μία πλευρά, η οδική ασφάλεια εξασφαλίζει αίσθηση άνεσης για τους ευάλωτους χρήστες του δρόμου όπως οι πεζοί, οι ποδηλάτες και οι χρήστες ηλεκτρικών σκούτερ. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ του χώρου που είναι αφιερωμένος στην ενεργό κινητικότητα στους δρόμους και της μείωσης των ατυχημάτων σε αστικό επίπεδο επισημαίνει η IRF η οποία στη χώρα μας εκπροσωπεί η Οδική Ομοσπονδία Ελλάδος – ΟΔΟΜΕΛ.
Οδική Ασφάλεια
Η οδική ασφάλεια αναφέρεται σε μέτρα και προφυλάξεις που λαμβάνονται για την πρόληψη ατυχημάτων, τραυματισμών και θανάτων στους δρόμους. Περιλαμβάνει διάφορες στρατηγικές, πολιτικές και πρακτικές που έχουν σχεδιαστεί για τη μείωση του κινδύνου ατυχημάτων και την προώθηση της ασφαλούς συμπεριφοράς μεταξύ των χρηστών του δρόμου. Η οδική ασφάλεια στοχεύει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου οι άνθρωποι μπορούν να μετακινούνται με ελάχιστο κίνδυνο ατυχημάτων, τραυματισμών και θανάτων.
Ενεργή Κινητικότητα
Η ενεργή κινητικότητα αναφέρεται σε τρόπους μεταφοράς που περιλαμβάνουν σωματική δραστηριότητα, συνήθως με περπάτημα, ποδήλατο ή άλλα μέσα που τροφοδοτούνται από τον άνθρωπο. Προωθεί τη χρήση της ενέργειας κάποιου για τη μετακίνηση από το ένα μέρος στο άλλο, σε αντίθεση με τα παθητικά μέσα μεταφοράς, όπως π.χ τα μηχανοκίνητα οχήματα. Η κινητικότητα συμβάλλει στη φυσική ευεξία και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, συχνά δε υποστηρίζει μια πιο βιώσιμη, ‘’ζωντανή’’ κοινότητα.
Οδική ασφάλεια: Πάντα ένα λυπηρό θέμα
Γνωρίζετε ότι καθώς διαβάζετε την πρώτη παράγραφο αυτού του άρθρου, τουλάχιστον δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαίο δυστύχημα; Κάθε 24 δευτερόλεπτα, ένας τροχαίος θάνατος συμβαίνει στον κόσμο μας, με το 4% από αυτά να αφορούν ποδηλάτες. Είναι επίσης σημαντικό να επισημανθούν οι καταστροφικοί αριθμοί σοβαρών τραυματισμών (περίπου 20 εκατ. άνθρωποι ετησίως από διάφορους τρόπους μεταφοράς), οι οποίοι είναι εξίσου σημαντικοί για την επίτευξη του στόχου Vision Zero – μηδέν θάνατοι και μηδενικοί τραυματισμοί στους δρόμους.
Είναι το Vision Zero εφικτό ορόσημο; Μπορεί να φαίνεται περίπλοκο λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω. Ωστόσο, η μετακίνηση «όσο το δυνατόν για μηδενικές ανθρώπινες απώλειες στις οδικές μετακινήσεις» είναι ένας από τους μακροπρόθεσμους στόχους που έχει εγκρίνει η Ε.Ε έως το 2050. Επιπλέον, το Vision Zero έχει ήδη εφαρμοστεί σε αστικό επίπεδο, με αρκετές σημαντικές πόλεις να εξαλείφουν με επιτυχία τα θανατηφόρα τροχαία από τους δρόμους τους.
Αστική ασφάλεια, το παράδειγμα του Όσλο
Το Όσλο, μια πόλη 635.000 κατοίκων ξεχωρίζει, έχοντας επιτύχει αρνητική πρωτιά τα τελευταία χρόνια όσον αφορά τις απώλειες πεζών, ποδηλατών και παιδιών. Ηταν το 1975, όταν η νορβηγική πρωτεύουσα σημείωσε 41 απώλειες από τροχαία….
Η καινοτόμος ιδέα των «ζωνών καρδιάς» κοντά σε σχολεία, που επιτρέπουν στους γονείς να αφήνουν και να παραλαμβάνουν τα παιδιά τους με πιο ασφαλή τρόπο. Γενικά, το Όσλο έχει αντικαταστήσει τις θέσεις στάθμευσης στους δρόμους με επιμήκεις ποδηλατόδρομους, που αντιπροσωπεύουν μια διαφοροποίηση από αυτοκίνητα σε ποδήλατα.
Επέκταση του Δικτύου Ποδηλασίας για την Προώθηση της Ενεργής Κινητικότητας
Η ανακατανομή του αστικού χώρου για την προώθηση της ενεργού κινητικότητας και η επέκταση του δικτύου ποδηλασίας δεν είναι μοναδική στη Σκανδιναβία. Πολλές πόλεις έχουν αγκαλιάσει αυτήν την ανακατανομή των αστικών περιοχών. Για παράδειγμα, το Παρίσι θα έπαιζε ένα υποθετικό ‘’Champions League’’ βέλτιστων πρακτικών στην αστική οδική ασφάλεια. Η γαλλική πρωτεύουσα μετακινείται σε έναν παράδεισο με επίκεντρο το αυτοκίνητο σε μια ιδέα 100% ποδηλάσιμης πόλης, σύμφωνα με το Plan Vélo 2021-2026. Η ποδηλατική υποδομή εκτείνεται πλέον σε πάνω από 1.120 km (το 2001 λιγότερα από 200 km). Η πόλη έχει επίσης εφαρμόσει ένα σχέδιο για το φύλο και τον δημόσιο χώρο για τη δημιουργία ασφαλέστερων και πιο προσβάσιμων αστικών περιοχών. Ταυτόχρονα, τα αυτοκίνητα έχουν απαγορευτεί σε ορισμένους δρόμους κατά μήκος του ποταμού Σηκουάνα μέσω του κέντρου της πόλης και τα γαλλικά προγράμματα ενεργειακής απόδοσης παρέχουν ένας επιπλέον προϋπολογισμός για την ανάπτυξη της ποδηλατικής υποδομής, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ποδηλατών. Είναι μια στρατηγική κίνηση και μια ωραία συνοδευτική επιστολή για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 2024.
Η Σημασία της Ασφαλούς Ποδηλατικής Υποδομής
Η επέκταση των δικτύων ποδηλασίας και η ποιότητα των υποδομών αποτελούν δημοφιλείς ανησυχίες στον τομέα της κινητικότητας, που επιβεβαιώθηκε από την Ευρωπαϊκή Διακήρυξη για την Ποδηλασία που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2023. Οι ευάλωτοι χρήστες του δρόμου, όπως πεζοί, ποδηλάτες και μοτοσικλετιστές παραμένουν επικίνδυνα εκτεθειμένοι. Σύμφωνα με την Έκθεση Παγκόσμιας Κατάστασης του 2023 για την Οδική Ασφάλεια που αναπτύχθηκε από τον ΠΟΥ, μόνο το 0,2% όλων των υποδομών που αξιολογήθηκαν έχουν αποκλειστικές λωρίδες ποδηλασίας.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, νέα εργαλεία όπως το Lane Patrol κερδίζουν δυναμική. Το Lane Patrol παρέχει πληροφορίες για ασφαλέστερη και πιο άνετη υποδομή ποδηλασίας, καθώς αυτό το σύστημα εφαρμόζει τη βασισμένη σε στοιχεία και προληπτική μεθοδολογία CycleRAP για την αξιολόγηση και τη βελτίωση των ποδηλατοδρόμων στις πόλεις μας.
Κινητικότητα χωρίς αποκλεισμούς: Τι συνεπάγεται;
Μια ασφαλέστερη ποδηλατική υποδομή είναι εγγενώς περιεκτική επειδή παρέχει σε όλους πρόσβαση σε αυτόν τον ενεργό τρόπο μεταφοράς. Ποιοι είναι οι πρώτοι που αφήνουν το ποδήλατο στο σπίτι; Οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και οι γυναίκες μπορεί να αποφεύγουν την οδήγηση ποδηλάτων ή ηλεκτρικών σκούτερ λόγω δυσφορίας . Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν βιώσιμα μέσα, όπως το περπάτημα και τα μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά τι γίνεται με το ποδήλατο;
Το χάσμα μεταξύ των φύλων είναι σημαντικό σε πόλεις με χαμηλά ποσοστά ποδηλασίας και λιγότερο ανεπτυγμένα ποδηλατικά δίκτυα. Ωστόσο, η διαφορά εξαφανίζεται στις φιλικές προς το ποδήλατο πόλεις από την Ολλανδία, τη Δανία και τη Γερμανία, ιδιαίτερα στις πόλεις με αποκλειστική ποδηλατική υποδομή.
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να κάνουν ποδήλατο από τους άνδρες όταν οι ποδηλατόδρομοι είναι καλά φωτισμένοι και πλήρως διαχωρισμένοι από την κυκλοφορία. Αυτή είναι στην πραγματικότητα μια από τις πιο σημαντικές παραμέτρους της μεθοδολογίας CycleRAP.
Στην Κοπεγχάγη, το 55% των διαδρομών με ποδήλατο γίνονται από γυναίκες και στο Παρίσι και τη Λισαβόνα, το χάσμα μεταξύ των φύλων είναι μικρότερο λόγω των πρόσφατων επενδύσεων σε προστατευμένους ποδηλατόδρομους.
Η εξέλιξη της Μαδρίτης σε μια πόλη φιλική προς το ποδήλατο
Μία από τις πόλεις που έχουν αναπτύξει την αξιολόγηση Lane Patrol είναι η Μαδρίτη. Αν και δεν αναγνωρίζεται παραδοσιακά ως φιλική προς το ποδήλατο, η Μαδρίτη αναρριχείται γρήγορα στις τάξεις των πόλεων που είναι φιλικές προς τους ποδηλάτες, όπου κυριαρχούν συνήθως το Άμστερνταμ και η Κοπεγχάγη.
Γιατί; Το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας «Madrid 360» στοχεύει στη δημιουργία βασικού δικτύου ποδηλασίας 570 χιλιομέτρων έως το 2025. Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης συμπληρωματικά μέτρα, όπως η μετατροπή δρόμων με περισσότερες από μία λωρίδες ανά κατεύθυνση σε λωρίδες πολλαπλών μεταφορών. Ως μέρος του σχεδίου δράσης, αναπτύχθηκε ένας χάρτης κινδύνου και το δημοτικό συμβούλιο εφάρμοσε τη μεθοδολογία CycleRAP για να αξιολογήσει 98 χιλιόμετρα της ποδηλατικής υποδομής του, καλύπτοντας διάφορους τύπους τμημάτων: διαχωρισμένους ποδηλατόδρομους, κοινόχρηστους «κυκλοφορίας» κ.λπ.
Όπως ήταν αναμενόμενο, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αλληλεπίδραση με την κυκλοφορία είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος με διαφορά (50%), ακολουθούμενη από συγκρούσεις με πεζούς (26%) και ατυχήματα με άλλα ποδήλατα (24%).
