Το 2019, οι μεταφορές ευθύνονταν για το ένα τέταρτο περίπου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ΕΕ, από τις οποίες το 71,7% προερχόταν από τις οδικές μεταφορές, σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών μείωσης των εκπομπών CO2 και επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 απαιτείται η κατά 90% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές έως το 2050 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Αύξηση στις εκπομπές CO2 από τις μεταφορές
Οι μεταφορές είναι ο μόνος τομέας που σημείωσε αύξηση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου τις τελευταίες τρεις δεκατίες, καταγράφοντας άνοδο της τάξης του 33,5% μεταξύ του 1990 και του 2019.
Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν θα είναι εύκολο να επιτευχθεί, καθώς ο ρυθμός μείωσης των εκπομπών έχει μειωθεί. Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, οι εκπομπές που προέρχονται από τις μεταφορές αναμένεται να μειωθούν μόνο κατά 22% έως το 2050, ποσοστό που απέχει σημαντικά από το σημερινά επίπεδα φιλοδοξιών.
Οι προσπάθειες βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των νέων επιβατικών αυτοκινήτων έχουν επίσης επιβραδυνθεί. Κατά συνέπεια, το 2017, οι εκπομπές των πρωτοταξινοµούµενων αυτοκινήτων εξέπεμψαν κατά μέσο όρο 0,4 γραμμάρια περισσότερο CO2 ανά χιλιόμετρο σε σύγκριση με το 2016.
Η ΕΕ εισάγει λοιπόν νέους στόχους για τη μείωση των εκπομπών CO2, επιδιώκοντας τη μείωση των επιβλαβών εκπομπών από τα νέα επιβατικά αυτοκίνητα και τα ελαφρά εµπορικά οχήµατα. Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν νέους κανόνες στη σύνοδο ολομέλειας στις 27 Μαρτίου.
Εκπομπές από αυτοκίνητα
Οι οδικές μεταφορές ευθύνονται για το ένα πέμπτο περίπου των εκπομπών σε επίπεδο ΕΕ.
Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις επιβατικές μεταφορές ποικίλλουν σημαντικά ανάλογα με το μέσο μεταφοράς. Τα επιβατικά αυτοκίνητα ευθύνονται για το 60,6% των συνολικών εκπομπών CO2 από τις οδικές μεταφορές στην Ευρώπη.
Με μέσο όρο 1,6 επιβάτες ανά αυτοκίνητο στην Ευρώπη το 2018, η κοινή χρήση αυτοκινήτων ή η μετάβαση σε άλλα μέσα μεταφορών, όπως τα δημόσια μέσα συγκοινωνίας, η ποδηλασία και το περπάτημα, θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών.
Είναι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μια βιώσιμη εναλλακτική λύση;
Υπάρχουν δύο τρόποι μείωσης των εκπομπών CO2 από τα αυτοκίνητα: αυξάνοντας την αποδοτικότητά τους ή αλλάζοντας το καύσιμο. Το 2019, η πλειοψηφία των μεταφορικών μέσων στην Ευρώπη χρησιμοποιούσε βενζίνη (66,70%) και diesel (24,55%).
Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ωστόσο, κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος, αντιπροσωπεύοντας το 17,8% όλων των ταξινομημένων αυτοκινήτων το 2021 (από 10,7% το 2020).
Οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων (που τροφοδοτούνται από μπαταρίες ή φορτίζονται με ρευματολήπτη) αυξήθηκαν σημαντικά από το 2017 και τριπλασιάστηκαν από το 2020, όταν άρχισαν να ισχύουν οι υφιστάμενοι στόχοι CO2. Τα ηλεκτρικά ημιφορτηγά αντιπροσώπευαν το 3,1% του μεριδίου της αγοράς των πρωτοταξινομούμενων ημιφορτηγών το 2021.
Για να απαντήσει κανείς στο ερώτημα “Πόσο CO2 παράγει ένα αυτοκίνητο;” πρέπει να λάβει υπόψη του όχι μόνο το CO2 που εκπέμπει ένα αυτοκίνητο κατά τη χρήση του, αλλά κι εκείνο που παράγεται κατά τη διαδικασία παραγωγής και διάθεσής του.
Η διαδικασία παραγωγής και διάθεσης είναι λιγότερη φιλική προς το περιβάλλον για ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητό απ’ ότι για ένα αυτοκίνητο που διαθέτει κινητήρα εσωτερικής καύσης, ενώ τα επίπεδα των εκπομπών ποικίλουν ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας.
Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη το μέσο ενεργειακό μείγμα που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη, έχει ήδη αποδειχθεί ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι λιγότερο ρυπογόνα από τα πετρελαιοκίνητα. Με την προσδοκώμενη αύξηση του μεριδίου της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα έπρεπε δε τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα να γίνουν λιγότερο επιβλαβή για το περιβάλλον, λαμβάνοντας ειδικά υπόψη τα σχέδια της ΕΕ για πιο βιώσιμες μπαταρίες.
Στόχοι μείωσης των εκπομπών από τις οδικές μεταφορές
Η ΕΕ εισάγει νέους στόχους εκπομπών CO2, οι οποίοι αποσκοπούν στον περιορισμό των βλαβερών εκπομπών που προέρχονται από νέα επιβατικά αυτοκίνητα και ελαφρά εμπορικά οχήματα (ημιφορτηγά).
Η νέα νομοθεσία καθορίζει τα βήματα που πρέπει να γίνουν, ώστε να μηδενιστούν από το 2035 οι εκπομπές CO2 που παράγουν τα καινούρια επιβατικά αυτοκίνητα και τα ελαφρά επαγγελματικά οχήματα. Οι νέοι κανόνες θεσπίζουν επίσης ενδιάμεσους στόχους μείωσης των εκπομπών για το 2030: 55% για τα αυτοκίνητα και 50% για τα ημιφορτηγά.
Το Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη κατέληξαν σε συμφωνία ως προς την τελική μορφή των κανόνων τον Οκτώβριο του 2022. Η συμφωνία εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο του 2023 και πρέπει να λάβει την επίσημη έγκριση του Συμβουλίου.
