Τις κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ για την ανάπτυξη και υλοποίηση ενός Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) ολοκλήρωσε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών παρέχοντας ένα υποστηρικτικό εργαλείο στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
Το περιεχόμενο των οδηγιών απευθύνεται σε επαγγελματίες του τομέα μεταφορών και κινητικότητας, καθώς και σε φορείς που εμπλέκονται στην ανάπτυξη και υλοποίηση ενός Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας.
Αυτές οι κατευθύνσεις δρουν συμπληρωματικά του ν. 4784/2021 (Α’ 40) για τη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα, στο πρώτο μέρος του οποίου περιγράφονται οι ελάχιστες απαιτήσεις που οφείλει να πληροί το υπό εκπόνηση ΣΒΑΚ, με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες του «Eltis», του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για την αστική κινητικότητα.
Εκτιμάται πως η μετάφραση των κατευθυντήριων οδηγιών στα Ελληνικά θα διευκολύνει το έργο των εμπλεκόμενων φορέων στην εκπόνηση ΣΒΑΚ, συμβάλλοντας επίσης, στην υιοθέτηση σύγχρονων τάσεων κατά τον Σχεδιασμό της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας από τους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας.
Ο κ. Κεφαλογιάννης στο μήνυμά του που περιλαμβάνεται στον οδηγό επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι: «Με τον νόμο 4784/2021 η Ελλάδα μπήκε στην τροχιά της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας και αυτό ήταν μια συνειδητή πολιτική επιλογή. Το θεσμικό πλαίσιο που δημιούργησε το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ευνοεί την ανάπτυξη σχεδίων βιώσιμης αστικής κινητικότητας και παροτρύνει τις τοπικές κοινωνίες να χρησιμοποιήσουν τα ΣΒΑΚ, ως κύριο μοχλό αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος.
Να ακολουθήσουν τον δρόμο βιώσιμων συστημάτων αστικών μεταφορών με αποτελεσματική αξιοποίηση του αστικού χώρου, των υφιστάμενων υποδομών και των υπηρεσιών μεταφορών. Ο σχεδιασμός μπορεί να περιλαμβάνει:
α) ενίσχυση των δημόσιων μέσων μεταφοράς,
β) προώθηση ήπιων τρόπων μετακίνησης, όπως πεζή, του ποδηλάτου και των ελαφρών προσωπικών ηλεκτρικών οχημάτων (Ε.Π.Η.Ο.),
γ) εξασφάλιση της προσβασιμότητας, της ασφάλειας και προστασίας στο δίκτυο μεταφορών για τους χρήστες, με μέριμνα για τα άτομα με αναπηρία,
δ) προαγωγής της οδικής ασφάλειας των χρηστών και ευάλωτων χρηστών της οδού,
ε) μείωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, κυρίως ιδιωτικής χρήσης,
στ) προώθηση της ηλεκτροκίνησης και των εναλλακτικών καυσίμων στις μεταφορές,
ζ) καλύτερη διαχείριση της πρόσβασης των οχημάτων διανομής,
η) οργάνωση της στάθμευσης,
θ) αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για τη βελτίωση της χρήσης του οδικού δικτύου και συνδυασμένη χρήση των μέσων μεταφοράς
Το σύνολο αυτών των παρεμβάσεων απαντά στην κοινωνική ανάγκη για καλύτερη ποιότητα ζωής στις ελληνικές πόλεις. Και τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας είναι το μέσο για να κάνουμε ομορφότερες, περισσότερο ασφαλείς και φιλικότερες προς το περιβάλλον και τους χρήστες τις πόλεις μας.»
Καλύτερη υγεία
Η ατμοσφαιρική ρύπανση συμβάλλει σε περισσότερους από 400.000 πρόωρους θανάτους ετησίως στην ΕΕ, καθιστώντας προφανή τα κοινωνικά και οικονομικά πλεονεκτήματα της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα. Επιπλέον, αναγνωρίζεται παγκοσμίως η ανάγκη μείωσης των εκπομπών ρύπων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και οι οδικές μεταφορές είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών CO2 στην ΕΕ.15
Παρά ταύτα, πολλές ευρωπαϊκές πόλεις υπερβαίνουν τα όρια των ευρωπαϊκών προτύπων ποιότητας του αέρα.
Η Μαδρίτη, πρωτεύουσα της Ισπανίας, σημείωσε μείωση της ρύπανσης από διοξείδιο του αζώτου κατά 15% σε μόλις τρεις μήνες μετά την καθιέρωση ζωνών χαμηλών εκπομπών που προτάθηκαν από το ΣΒΑΚ της, το Νοέμβριο του 2018.16 Με το τελευταίο ΣΒΑΚ της Τουλούζης (PDU στα γαλλικά), η πόλη στοχεύει στη μείωση του αριθμού των ανθρώπων που εκτίθενται σε αυξημένη συγκέντρωση εκπομπών οξειδίων του αζώτου από 8.000-18.000 (2013) σε λιγότερο από 300 το 2030. Αυτές οι μειώσεις επιτυγχάνονται πιο αποτελεσματικά με τη συνεργασία πολλών διαφορετικών κρατικών υπηρεσιών και διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης – κάτι που καθίσταται εφικτό με τον από κοινού σχεδιασμό.
Οι αλλαγές
Είναι σαφές ότι ένα στρατηγικό κείμενο, όπως το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, πρέπει να εξετάζει αυτές (και άλλες) μακροπρόθεσμες αλλαγές που περιλαμβάνουν:
-Ηλεκτροκίνηση: εισαγωγή της ηλεκτροκίνησης σε όλους τους τρόπους μεταφοράς, καινοτόμος χρήση των υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας και της σύνδεσής τους με ζητήματα που σχετίζονται με την ενέργεια (π.χ. τοπική παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας).
–Αυτοματοποίηση και συνδεδεμένα, έξυπνα συστήματα μεταφορών (C-ITS): εφαρμογή της τεχνολογίας στις νέες υπηρεσίες κινητικότητας και οι επιπτώσεις της στη μορφή και λειτουργία των πόλεων.
–Οικονομία δεδομένων: δεδομένα ως κίνητρο νέων επιχειρήσεων και πολιτικών, πλατφόρμες ολοκλήρωσης που παρέχουν νέα προϊόντα από υφιστάμενες και νέες προσφορές κινητικότητας, καθώς και πιο θεμελιώδη ζητήματα, όπως οι αλγόριθμοι που καθορίζουν ολοένα και περισσότερους κανόνες και κανονισμούς.
–Νέες επιχειρηματικές ιδέες για τις εμπορευματικές και επιβατικές μεταφορές: ολοκληρωμένες πλατφόρμες που παρέχουν νέα προϊόντα κινητικότητας βασισμένα σε υφιστάμενες και νέες υπηρεσίες κινητικότητας (π.χ. Κινητικότητα ως Yπηρεσία -Mobility as a Service-MaaS- και πλατφόρμες χρηματιστηρίου εμπορευματικών φορτίων – freight exchange).
–Κοινόχρηστη κινητικότητα: όλες οι (μη τεχνικές) πτυχές της κοινόχρηστης κινητικότητας, π.χ. υπηρεσίες μεταφοράς με μίσθωση με σήμα του επιβάτη (ride-hailing), κοινόχρηστα οχήματα (car-sharing) (ιδιαίτερα ελεύθερα συστήματα κυκλοφορίας) και κοινόχρηστα ποδήλατα (bike sharing).
–Ενεργητική κινητικότητα: η αύξηση του περπατήματος και του ποδηλάτου καθώς και οι νέες έννοιες της μικροκινητικότητας.
–Αλλαγή νοοτροπίας και μοτίβων συμπεριφοράς: νέες συνήθειες κινητικότητας μεταξύ των νέων σε ηλικία, αύξηση των προσδοκιών για την υπηρεσία αυθημερόν παράδοσης προϊόντων, ζήτηση για εύχρηστες υπηρεσίες κινητικότητας (απλούστευση) και αποκεντρωμένη παραγωγή (π.χ. εκτύπωση 3D).
–Ολοκληρωμένη διαχείριση του χώρου: νέες και ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για τη χρήση και τη διαχείριση του αστικού χώρου, π.χ. placemaking, κανονισμοί πρόσβασης οχημάτων σε αστικές περιοχές (UVAR), διαχείριση κρασπέδων πεζοδρομίου και αστική εναέρια κινητικότητα (π.χ. μη επανδρωμένα σκάφη -drones).
Πιέστε εδώ για να διαβάσετε ολόκληρο το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας.
