Η καλή απόδοση σε έναν αθλητή εξαρτάται κυρίως από 2 παράγοντες, που είναι
Α) το γενετικό υπόβαθρο του αθλητή και Β) η προπονητική του κατάσταση. Ωστόσο, ιδιαίτερα σημαντική επίδραση στην αθλητική απόδοση έχει η διατροφή του αθλητή. Ένας παγκοσμίως γνωστός αθλητίατρος Ολυμπιακών αγώνων, ο L. Prokop, έχει επισημάνει ότι ακόμη κι ένα πολύ μικρό λάθος, φαινομενικά αμελητέο, στη διατροφή του αθλητή μπορεί να καταστρέψει πολλούς μήνες ακόμη και χρόνια σκληρής προπόνησης.
Το τρίπτυχο της επιτυχίας ενός αθλητή είναι η επαρκής ξεκούραση, η σωστή διατροφή και η καλή προπόνηση.
Η μη ισορροπημένη διατροφή ενός αθλητή, μπορεί να χαρακτηρίζεται από μειωμένη ή υπερβολική πρόσληψη τροφής. Οποιαδήποτε από τις παραπάνω καταστάσεις μπορεί να είναι επιζήμια για την αθλητική απόδοση. Η μειωμένη πρόσληψη τροφής οδηγεί σε ανεπαρκή παροχή ενέργειας, αδυναμία ρύθμισης του μεταβολισμού κατά την άσκηση και μειωμένο ρυθμό σύνθεσης βασικών σωματικών ιστών. Ενώ, η υπερκατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες αλλαγές στη σωματική σύσταση και να διαταράξει τις φυσιολογικές λειτουργίες.
Ενεργειακές Ανάγκες
Οι ενεργειακές ανάγκες του αθλητή εξαρτώνται από την ηλικία, το ύψος, το φύλο, το σωματικό βάρος, το προπονητικό πρόγραμμα, την ένταση και τη διάρκεια του εκάστοτε αθλήματος. Επομένως, η ισορροπημένη διατροφή για έναν αθλητή είναι μείζονος σημασίας προκειμένου να προσλάβει ποσοτικά και ποιοτικά τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά δηλαδή υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει μία δίαιτα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των αθλητών ταυτόχρονα, ιδίως σε περιπτώσεις ομαδικών αθλημάτων.
Υδατάνθρακες
Οι υδατάνθρακες αποτελούν τη βασική πηγή ενέργειας. Στο ανθρώπινο σώμα αποθηκεύονται στους μύες και στο ήπαρ με τη μορφή γλυκογόνου. Ωστόσο, τα αποθέματα υδατάνθρακα μπορούν να εξαντληθούν κατά τη διάρκεια μίας ημέρας σκληρής προπόνησης. Επομένως οι αθλητές πρέπει να προσλαμβάνουν επαρκείς ποσότητες υδατανθράκων από διάφορες τροφές, όπως δημητριακά, ρύζι, μακαρόνια, φρούτα κλπ. προκειμένου να επιτευχθεί η βέλτιστη αναπλήρωση των αποθηκών γλυκογόνου (στην παραπάνω διαδικασία συμβάλλει και η επαρκής πρόσληψη ενέργειας).
Πρωτεΐνες
H πρωτεΐνη θεωρείται ως θρεπτικό συστατικό κλειδί για την βέλτιστη αθλητική απόδοση για όλους τους αθλητές, όλων των αθλημάτων. Τα αμινοξέα, που είναι οι δομικές μονάδες των πρωτεϊνών, αποτελούν δομικά στοιχεία για τη σύνθεση νέων ιστών, ενώ συμμετέχουν στην επιδιόρθωση των τραυματισμένων ιστών. Επίσης, τα αμινοξέα αποτελούν δομικά συστατικά των ορμονών και ενζύμων που ρυθμίζουν το μεταβολισμό. Επιπρόσθετα, η πρωτεΐνη αποτελεί μια μικρή πηγή ενέργειας των μυών. Τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας είναι το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Λίπος
Το λίπος αποτελεί απαραίτητο θρεπτικό συστατικό σε μια ισορροπημένη διατροφή. Τα λίπη αποτελούν πηγή ενέργειας για τα κύτταρα, είναι συστατικά των κυτταρικών μεμβρανών, συμβάλλουν στην απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών και αποτελούν πρόδρομες ενώσεις ορμονών. Η διατροφική κατανάλωση λίπους συστήνεται να καλύπτει ως το 30% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης και να προέρχεται κυρίως από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και ω-3 λιπαρά οξέα (π.χ. ελαιόλαδο, αβοκάντο, αμύγδαλα, λιπαρά ψάρια κλπ.).
Συνοψίζοντας, το κλειδί για την ασφαλή διατροφή του αθλητή είναι να τρώει μεγάλη ποικιλία υγιεινών τροφών, που θα διασφαλίσουν επιπλέον ότι προσλαμβάνει τις απαραίτητες ποσότητες βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων (π.χ. Σίδηρος, Ασβέστιο), αλλά και την καλή του ενυδάτωση, ενώ ορισμένες εξατομικευμένες διαιτητικές αλλαγές μπορούν να ωφελήσουν και να μεγιστοποιήσουν την απόδοση των αθλητών
Διαιτολόγος Διατροφολόγος Θεώνη Καπερώνη–
Βιβλιογραφία:
- Williams M. 2003. Nutrition for Health, Fitness & Sport. 5th Edition, McGraw-Hill
- Performance Nutrition Manual. University of Washington, Sport Nutrition Department.http://grfx.cstv.com/photos/schools/wash/genrel/auto_pdf/2011-12/misc_non_event/12gen_nutritionmanuel.pdf
- F-Marc. 2010. Nutrition for football. A practical guide to eating and drinking for health and performance.http://www.fifa.com/mm/document/footballdevelopment/medical/51/55/15/nutritionbooklet_neue2010.pdf
